Vermoeidheid na besmetting met COVID-19, is dat normaal?
‘Ja, we zien veel ex-coronapatiënten die erg moe zijn. Ze komen bij ons terecht via de huisarts, of nadat ze op een corona-afdeling in ons ziekenhuis hebben gelegen. De meest voorkomende klachten zijn vermoeidheidsklachten, verminderde conditie en benauwdheidsklachten. Daarnaast komen duizeligheidsklachten, hoofdpijn en geheugenproblemen veel voor.’

Zijn dit alleen mensen die opgenomen waren op een ic of COVID-19 afdeling?

‘Nee, we zien ook mensen die dachten dat ze een griepje hadden, en dat achteraf waarschijnlijk een coronabesmetting is geweest. Het zijn vaak mensen die middenin het leven staan: dertigers, veertigers met een baan, een gezin en een druk leven. Ze kampen met een groot gebrek aan energie. Ze kunnen hun dagelijkse bezigheden niet doen, werken gaat moeizaam. En ze voelen zich regelmatig benauwd en kortademig. Ze zijn bang dat ze niet meer de oude worden.’

Waardoor worden die vermoeidheidsklachten precies veroorzaakt?

‘Dat weten we het niet precies. Op longfoto’s valt meestal niet veel te zien: de longen zien er goed uit en de longfunctie is prima. Zelfs bij de coronapatiënten die op een ic hebben gelegen, herstellen de longen beter dan we verwachtten. Het is wel goed om bij blijvende kortademigheid of moeheid de longen te laten onderzoeken. Maar meestal vinden we geen medisch aanwijsbare oorzaak voor de vermoeidheid na een coronabesmetting.’

Wat is het dan wel?

‘Ik denk dat het een combinatie is van ziek geweest zijn en een mentale klap. Na een griep moet je ook herstellen en dit kost tijd. Na een ziekenhuisopname neemt de spierkracht enorm af, dus het is logisch dat je dan niet meteen dezelfde energie hebt als ervoor. Maar ook mensen die een milde vorm van corona hebben gehad, kampen met vermoeidheid. Een deel van hen heeft ook andere klachten. Ze zijn bijvoorbeeld angstig: komt het nog goed met mij? Word ik weer de oude? Anderen voelen zich depressief. De coronacrisis heeft een grote impact op de geest. En thuisisolatie doet meer met mensen dan we denken.’

De vermoeidheid zit dus vooral tussen de oren?

‘Het lichaam reageert hier wel op. Ik zie vaak dat patiënten een onregelmatige ademhaling hebben, omdat ze niet meer weten hoe goed ze moeten ademen. Dit wordt voor een deel veroorzaakt door angst, wat in combinatie met hyperventilatie ook uitputtend is.’

Wanneer is die vermoeidheid voorbij?

‘Dat verschilt per persoon. De een is sneller weer op de been dan de ander. Veel van de patiënten hebben in maart en april hun besmetting gehad. Die lopen hier dus al maandenlang mee. Van eerdere coronavirussen zoals SARS en MERS weten we dat het herstel lang kan duren, en dat patiënten uiteindelijk wel weer de oude worden. Hopelijk geldt dit ook voor de COVID-19 infectie, die tot dezelfde groep infecties behoort.’

Hoe behandelen jullie dit?

‘Bij HMC bieden we longrevalidatie aan ex-coronapatiënten. Dit is een programma dat acht weken duurt, waarbij de patiënt wordt begeleid door een longarts, longverpleegkundige, diëtist, fysiotherapeut en psycholoog. Je gaat onder begeleiding trainen om je conditie weer op peil te krijgen. Ook is er aandacht voor de gevoelens van angst en depressie die mensen hebben. De diëtist geeft onder andere voedingstips voor eiwitrijke voeding. Zoals kwark, skir, peulvruchten, soja, ei en vlees. Dit heeft goed effect op de spieropbouw. Ook leer je ademhalingstechnieken die ervoor zorgen dat je ademhaling overeenkomt met wat je aan het doen bent, zodat je niet hyperventileert. Slechts op specifieke indicatie worden medicijnen voorgeschreven. De eerste groep patiënten is  nu begonnen met het revalidatieprogramma.’

Wat adviseer je verzorgenden die zich na corona voortslepen op hun werk?

‘Onderschat je vermoeidheid niet en ga er niet dwars doorheen. Sommige mensen doen zo hard hun best om weer op het oude niveau te functioneren, dat ze daarna een terugval krijgen en een paar dagen op bed liggen. Luister naar je lichaam; pak je rust, als je lichaam daaraan behoefte heeft. Verdeel je energie op zo’n manier dat je de dag kunt doorkomen. Voor begeleiding van werkhervatting is het vaak ook mogelijk om de bedrijfsarts om raad te vragen. Blijf je klachten houden? Laat je door je huisarts doorverwijzen naar een longarts, zodat die nader onderzoek kan doen. Een longrevalidatieprogramma zou goed kunnen helpen. Op het Coronaplein van het Longfonds vind je ook veel informatie en adviezen en lotgenotencontact.’