Dit adviseert wond- en compressiespecialist Jacobine Melis. Op onder andere Instagram zet zij als Jacobine Pleeg en Juf tips voor goede wondzorg. Daarnaast geeft zij met haar bedrijf Ontplooi trainingen aan verzorgenden en verpleegkundigen. Volgens Melis is er een risico op decompensatio cordis (hartfalen) als je beide benen van een cliënt moet gaan zwachtelen.
‘Als iemand hartfalen heeft, dan heeft het hart minder pompkracht. Hierdoor kan iemand kortademig of benauwd raken, want er wordt extra vocht vastgehouden’, legt Melis uit. ‘Wanneer je twee benen met oedeem zwachtelt, gaat het vocht omhoog, richting het hart. Dit kan soms wel tien liter vocht zijn. Bij hartfalen is het hart hier niet op voorbereid en kan dit fataal aflopen: de cliënt gaat dood.’
Goed zwachtelen is een kunst en vergt veel oefening. De expert frist je kennis op en noemt de meest gemaakte zwachtelfouten >>
Volgens Melis is bij veel cliënten wel bekend dat ze hartfalen hebben en krijgen zij om deze reden onder meer plastabletten (diuretica). ‘Maar van heel veel ouderen is nog níet bekend dat ze hartfalen hebben. Daarom is het zo belangrijk om niet meteen beide benen te zwachtelen. Daarnaast is er grote groep ouderen waarbij hartfalen ontstaat door de grote toename van vocht wat vanuit twee benen omhoog wordt gestuwd. Dus je moet sowieso altijd goed in de gaten houden of de cliënt na zwachtelen niet benauwd wordt.’
Dat zwachtelen soms de dood tot gevolg heeft, heeft Melis van dichtbij meegemaakt, toen een cliënt overleed nadat een zorgmedewerker beide benen had gezwachteld: ‘Zoiets wil je echt niet meemaken. Daarom adviseer ik altijd: wanneer je van een arts de opdracht krijgt om voor het eerst bij een cliënt beide benen te zwachtelen, zwachtel dan eerst één been.’
Het is belangrijk dat verzorgenden alert zijn op vaatlijden, als ze de opdracht krijgen om te zwachtelen: ‘Het kan afsterving tot gevolg hebben.’ >>
Wacht vervolgens twee à drie dagen en check dan niet alleen de zwachtel, maar ook hoe het dan met de cliënt zelf gaat, zegt Melis: ‘Focus je dus niet alleen op de handeling of het product waar je mee bezig bent, maar ook op je cliënt. Dus controleer of je cliënt niet benauwd of kortademig is. Dit herken je aan een piepende ademhaling.’
Het advies om eerst één been te zwachtelen is onder wondexperts een bekende methode, vertelt Melis: ‘Maar deze methode is helaas nog niet opgenomen in de Vilans-protocollen, die meestal worden gevolgd in zorginstellingen. Het zou mooi zijn als Vilans dit ook oppikt en meeneemt in de richtlijnen.’
Blijf op de hoogte van handige zwachteltips met de gratis online nieuwsbrief van TVV voor verzorgenden >>
Volg ons op Insta voor meer tips, nieuws en hartverwarmende berichten voor verzorgenden >>
Heb jij een vraag over zwachtelen of wondzorg geven? Mail ‘m naar redactie.tvv@bsl.nl ovv ‘wondzorg’ en wie weet beantwoordt Jacobine hem binnenkort!
