De zorgen over een uitbraak van het coronavirus werden gepolst in een enquête die vakbond NU’91 hield onder verzorgenden en verpleegkundigen. In totaal kregen ze 2000 reacties, ongeveer de helft kwam van zorgmedewerkers die in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en thuiszorg (VVT) werken. Zij beantwoordden vragen zoals: zijn er voldoende beschermingsmaatregelen aanwezig? Kun je geïsoleerd verplegen in het verpleeghuis als een cliënt besmet is met het coronavirus? ‘Hier lijken de meeste zorgen om te zijn’, vertelt NU’91 woordvoerder Rolf de Wilde, ‘in ziekenhuizen is veel voorradig, en is het makkelijker om iemand in isolatie te verplegen. Bijvoorbeeld door middel van sluizen. In verpleeghuizen is dit niet aanwezig. En hoe ga je om met iemand met dementie die corona krijgt? Die kun je moeilijk in zijn kamer laten verblijven.’

Overbelaste verzorgenden

De Wilde vertelt dat de vakbond zich het meest zorgen maakt over de personeelstekorten, die nog nijpender kunnen zijn als mensen ziek thuis zitten door corona, of de werkdruk toeneemt door het geïsoleerd verplegen: ‘Verzorgenden zijn al overbelast, als je met een coronapatiënt geconfronteerd wordt, vraagt dit om extra inspanning. Verzorgenden zijn wel bereid om extra diensten te draaien om een eventuele uitbraak van corona op te vangen, maar daar moet wel een forse beloning tegenover staan. Deze extra vergoeding moet buiten de fiscale regelingen om vallen, dus als je bijvoorbeeld in de schuldsanering zit, dan is het niet de bedoeling dat dat extra geld naar schuldeisers gaat in plaats van de verzorgende zelf.’ NU’91 heeft veelgestelde vragen van zorgmedewerkers over het coronavirus verzameld op haar website.

Niet bang

Uit een rondgang van TVV voor verzorgenden blijkt dat verzorgenden het coronavirus niet direct met angst en beven tegemoet zien. Thuiszorgmedewerker Samantha: ‘Bij mij zelf is er 0% angst. Wel een hele grote irritatie rondom het angst verspreiden door middel van de media. Bij collega’s merk ik ook geen angst.’ Ook verzorgende Marianne vertelt dat er geen paniek in de organisatie is: ‘Wij hanteren algemene hygiënemaatregelen en worden goed geïnformeerd door de organisatie. Er ligt ook een protocol klaar wanneer een locatie van ons getroffen wordt.’ ‘Er is bij ons geen paniek, maar voorzichtigheid’, vult verzorgende ig Claire aan. Toch lijkt er een kentering te zijn na de persconfentie die premier Rutte hield: ‘Tot vóór de persconferentie was ik nuchter en niet angstig. Woon en werk ook niet in besmet gebied. Maar ik vind het toch wel spannend worden eerlijk gezegd’, aldus zorgmedewerkster Renske op de Facebookpagina van TVV voor verzorgenden.

Angstige cliënten

Ook merken verzorgenden angst en onrust bij hun cliënten. Zo ziet verzorgende ig Petra dat sommige van haar cliënten in de thuiszorg wat bang zijn: ‘Ze hebben dan handinfectie klaarstaan als je binnenkomt. En één cliënt wilde een collega die moest hoesten even niet meer over de vloer hebben.’ Ook stellen cliënten vragen over de voorzorgsmaatregelen: ‘Na mijn skivakantie hadden veel cliënten vragen over het virus en waarom de zorg geen mondkapjes draagt, terwijl er zoveel kwetsbare mensen aan doodgaan’, vertelt zorgmedewerker Kimberley, ‘mijn laatste ronde was een cliënt emotioneel en bang om het virus te krijgen en bang dat er straks niemand voor haar kan zorgen, nu er zoveel besmette mensen bijkomen en de zorg al met tekorten zit.’ Volgens zorgmedewerker Ine maken vooral de partners van cliënten zich druk: ‘Cliënten valt reuze mee.’

In Noord-Brabant zijn momenteel de meeste besmettingen met het coronavirus. Het RIVM adviseert inwoners thuis te blijven als zij verkouden zijn óf hoesten óf koorts hebben. Voor zorgmedewerkers heeft het RIVM een afwijkend advies: zij moeten alleen thuis blijven als zij naast hoesten of verkoudheid ook koorts (vanaf 38 graden) hebben. Het gaat dus om de combinatie. ‘Ze kunnen weer aan het werk tot ze één dag niet meer hoesten en geen koorts meer hebben’, aldus het RIVM op haar website. Wel blijft ook het oude advies van kracht om thuis te blijven als een zorgmedewerker verkouden is na bezoek aan een risicogebied (zoals Noord-Italië) of na contact met patiënten met een coronabesmetting. Ook wordt hen afgeraden om naar het buitenland af te reizen. Minister Bruins kondigde in de persconferentie met Rutte aan dat bezoek aan kwetsbare personen, ouderen en personen met verminderde weerstand te beperken. Aan de ouderen en personen met een verminderde weerstand werd geadviseerd om gezelschappen en het openbaar vervoer te vermijden. De maatregelen gelden tot en met 31 maart.

Ziekenhuizen ontlasten met verpleeghuis

Volgens Jaap van Dissel, hoofd Infectieziekten van het RIVM, zullen corona-patiënten niet van ziekenhuizen naar verpleeghuizen worden overgebracht, als er in Nederland veel meer mensen besmet raken. Dit zei hij tijdens een bijeenkomst met Kamerleden. In een brief die het ministerie van VWS eerder aan de Kamer stuurde, zei minister Bruins (Medische Zorg) dat de zorgcapaciteit mogelijk moet worden opgeschaald met alternatieve locaties voor zorg. Verpleeghuizen werden als één van de voorbeelden daarvan genoemd. Werkgeversorganisatie ActiZ wees eerder al naar het feit dat ouderen juist een risicogroep voor het virus zijn en dat opvang van patiënten in verpleeghuizen daarom niet voor de hand ligt. ‘Wat eigenlijk werd bedoeld was dat wanneer een verpleeghuis “wat meer zorg kan verlenen dan nu”, die patiënten niet naar het ziekenhuis hoeven’, legde Van Dissel uit. ‘Het is zeker niet de bedoeling om verpleeghuizen extra te belasten, die bedden zijn er niet. Het gaat erom mensen niet voor bijvoorbeeld alleen een zuurstofbehandeling over te plaatsen. Op die manier kunnen we ziekenhuizen ontlasten.’