Werkgevers in de zorg zetten hun medewerkers onder druk om zich te vaccineren, meldt BNR Nieuwsradio. De aanleiding van het nieuwsitem was dat een aantal zorgmedewerkers hen berichten dat ze onder druk werden gezet door hun werkgevers om zich te laten vaccineren tegen het coronavirus. BNR belde hierop diverse vakbonden en beroepsverenigingen. Vakbond CNV meldde dat hier tientallen meldingen over zijn binnengekomen. ‘Die lopen uiteen van emotionele druk, want ‘heb je het niet voor je patiënten over om je te laten vaccineren?’, tot meldingen waarbij is gedreigd met het inhouden van salaris’, zegt Anneke Westerlaken, voorzitter Zorg & Welzijn bij de vakbond tegen BNR.
Wat kun je doen als je cliënt zich niet aan de coronamaatregelen houdt en bezoek heeft? De expert geeft advies >>
Het lijkt erop dat dit alleen bij dreigen blijft. Want volgens persvoorlichter André van der Vlugt van CNV Zorg en Welzijn zijn er geen gevallen bekend waarbij werkgevers daad bij woord voegden: ‘Daarnaast is niet elke melder persoonlijk aangesproken, maar wordt er ook in het algemeen dingen gezegd als: “Jullie laten je toch wel vaccineren, hè?”’
Niet alarmerend
Waar CNV het over tientallen meldingen heeft, kwamen er bij vakbond FNV aanzienlijk minder meldingen binnen. Woordvoerder Daniëlle van Essen: ‘De meldingen zijn op één hand te tellen. We krijgen zo’n 300 telefoontjes per week binnen met allerlei vragen, waarvan er dan 1 bijzit die gaat over druk uitoefenen, of “wat kan ik doen als mijn werkgever me onder druk zet?”.’ Volgens Van Essen is het beeld dat nu geschetst wordt dus wat heftiger dan wat er binnenkomt bij de vakbond: ‘De vragen van verzorgenden gaan voornamelijk over: ik zou gevaccineerd worden, maar dat is nu uitgesteld, of dat andere beroepsgroepen zijn voor gegaan. Begrijp me niet verkeerd: medewerkers onder druk zetten om zich te laten vaccineren is schandalig en mag niet. Maar het is slechts een fractie van de meldingen die we krijgen. We vonden het ook niet zo alarmerend om hier zelf over aan de bel te trekken.’
Vrije keuze
Ook werkgeversorganisatie ActiZ kende de signalen van vaccinatiediscriminatie nog niet. Woordvoerder Olfert Koning zegt dat de organisatie juist naar hun achterban –de werkgevers- benadrukt dat het vaccineren van medewerkers een vrije keuze is en dat deze keuzevrijheid een groot goed is. ‘Hier mag een werkgever nooit druk op uitoefenen. Wel is het belangrijk dat werkgevers hun zorgmedewerkers goed voorlichten over de vaccinatie’, vertelt Koning, ‘hiervoor hebben wij samen met het ministerie van VWS voorlichtingsmateriaal beschikbaar gesteld.’ Overigens begrijpt Koning wel dat werkgevers hopen dat zoveel mogelijk medewerkers zich laten vaccineren: ‘Het ziekteverzuim is hoog, vaccinatie draagt bij aan het terugdringen hiervan zodat mensen zorg kunnen blijven krijgen.’
Kun je je besmette cliënt nu wel of niet douchen? ‘Liever niet’, zeggen experts >>
Grote vraag is: hoe weten werkgevers überhaupt dat hun verzorgenden zich wel of niet laten vaccineren. Want je bent niet verplicht om dit te melden, in verband met privacy. ‘Sommige werkgevers kunnen het rechtstreeks aan hun medewerker vragen’, zegt Danielle van Essen van FNV. ‘Je hoeft hier niet op te antwoorden, maar het maakt het wel lastiger. Daarnaast worden vaccinaties vaak in de zorginstelling zelf gedaan, zodat ook duidelijk is wie zich wel en niet laat vaccineren. Als je dit niet wilt, kun je je trouwens laten vaccineren bij een GGD in de buurt.’ Maar ook via collega’s kan dit bij je werkgever of cliënt terechtkomen. Zo vertelt een verzorgende op de Facebookpagina van Tijdschrift voor Verzorgenden dat een collega die ze in vertrouwen had genomen, had doorverteld dat ze zich niet liet vaccineren.
Wel of niet vertellen?
Is het nu slim om het geheim te houden als je je niet laat vaccineren, zodat je niet het risico loopt op emotionele chantage van je werkgever of collega’s? ‘Nee, wij pleiten ervoor om een open gesprek erover te voeren’, zegt André van der Vlugt van CNV Zorg en Welzijn. ‘Ook omdat het bij twijfels heel erg helpt om het er met collega’s over te hebben’, vult Van Essen van FNV aan, ‘maar dat moet je alleen doen als je je hier prettig bij voelt. Het hoeft niet.’ Volgens Van der Vlugt is het is ook belangrijk voor jezelf en je cliënten: ‘Als je met heel kwetsbare cliënten werkt en je bent bang om ze per ongeluk te besmetten, dan kun je overleggen met je werkgever of je tijdelijk andere werkzaamheden kunt doen, of met meer beschermingsmateriaal mag werken. En als je zélf bang bent om besmet te worden, kun je aangeven dat je niet bijvoorbeeld op een COVID-afdeling wilt werken. Je werkgever is verplicht om je die veilige werkomgeving te bieden.’
Door het dragen van je mondmasker kun je last krijgen van puistjes, oftewel: maskne. De expert legt uit hoe je dit voorkomt, én hoe je ervan af komt >>
Bij Tijdschrift voor Verzorgenden kwamen ook geluiden binnen van verzorgenden die beloond werden als ze hun vaccinatie haalden. Zo was er een verzorgende die een kadobon van Bol.com kreeg, en gaan er geruchten rond dat verzorgenden een extraatje van 100 euro kregen. ‘Dat zou belachelijk zijn’, zegt Daniëlle van Essen van FNV, die hier nog niet eerder van gehoord had. ‘Want ook al is het een beloning, het is toch een verkapte vorm van druk uitoefenen, wat niet mag. Je neemt de vaccinatie omdat je dit zelf wil, niet omdat een kadobon je over te streep trekt.’ Hier sluit Olfert de Koning van ActiZ zich bij aan: ‘Een grote beloning past niet goed bij de keuzevrijheid rond vaccinaties.’
Inmiddels heeft het CDA aangegeven kamervragen te gaan stellen over de vaccinatiedwang.
Blijf op de hoogte van het laatste nieuws voor verzorgenden rondom de vaccinaties met de gratis online nieuwsbrief van TVV voor verzorgenden >>
Om te beginnen ben ik heel blij dat ik gevaccineerd ben.
Verder vind ik dat alle mensen die in de zorg werken (zéker met de kwetsbaarsten) zie moeten laten vaccineren. Iemand die zorg biedt mag geen risico zijn voor degene die de zorg ontvangt.
Het is een mensenrecht om zelf te weten wat je wel of niet in je lichaam terecht laat komen.
Daar kan ik het zeer mee eens zijn.
Dan komt er echter een volgende stap, waarin dit recht, om niet in je lichaam te krijgen wat je er niet in wilt hebben, overspringt naar ‘het recht van de sterkste gaat voor dat van de kwetsbare’.
Lang is het zo geweest, dat rokers zeiden ‘ik moet en mag zelf weten of ik rook binnenkrijg, anderen mogen mij dat niet verhinderen.’
Dat mensen die geen tabaksrook binnen wilden krijgen dan niet naar restaurants, cafés, opleidingsinstituten, GGZ, ja zelfs ziekenhuizen etc konden, dus feitelijk in lockdown zaten, moesten zitten om hun ‘recht om niet in hun lichaam te krijgen wat ze daar niet in wilden hebben’ uit te kunnen oefenen.
Het heeft even geduurd voor erdoorheen was dat ‘de vrijheid van de een om te roken daar stopt, waar hij de vrijheid van de ander om te ademen, te leven, beperkt of afneemt’.
Toch vinden we dat nu heel normaal.
Hoewel… Toen ik in 2019 zelf in het ziekenhuis lag met ernstige longklachten en tegen een verpleegkundige, die een wolk van tabaksrook om zich heen had hangen, zei dat ik niet door haar geholpen wilde worden, maar door iemand die mij geen tabaksrook in liet ademen, keek ze verontwaardigd.
Wat heeft dit met vaccineren of testen te maken?
Kun je iemand die wel wil roken, zich dat recht toe-eigent, vergelijken met iemand die zich het recht toe-eigent om zich niet te laten vaccineren en ook niet te laten testen?
Op het eerste gezicht niet: een roker doet iets wel, en iemand die geen vaccinatie/test wil, doet iets niet.
Bij nader inzien doen ze echter allebei hetzelfde: de een wasemt tabaksrook uit, de ander wasemt potentieel aerosolen-met-virusdeeltjes uit.
Beiden vinden hun eigen recht om over in eigen lichaam te beschikken zwaarder wegen, dan het recht van anderen om over hùn lichaam te beschikken. Wie niet wil dat bekend is of hij/zij gevaccineerd/getest is, neemt anderen er recht af om in vrijheid te bepalen wat zij wel en niet in hun lichaam krijgen.
Bij rokers kun je het ruiken en zeggen ‘nee, door jou wil ik niet geholpen worden’. Bij niet-gevaccineerden-die-mogelijk-aerosolen-verspreiden kun je het níet ruiken of ze jou iets aanademen wat je niet in je lichaam wilt hebben.
Dus heb je als iemand-die-geen-covid-aerosolen-in-zijn-lichaam-wil, die gebruik wil maken van zijn recht om niets in zijn lijf te krijgen dat hij er niet in wil, een ander instrument dan de eigen neus nodig om te bepalen of je inderdaad niks binnenkrijgt, dat je niet binnen wilt krijgen.
Om die vrijheid uit te kunnen oefenen, is het dus nodig dat je aan mensen kunt vragen of ze ‘covidvrij’ zijn, of dat je het kunt zien, dat ze bv zoiets als een evenementenarmbandje dragen.
Zeker in de zorg.
Om terug te gaan naar waar ik dit verhaaltje mee begon: met ernstige longklachten, een naar tabaksrook geurende verpleegkundige weg moeten sturen om de vrijheid ‘niks in mijn lijf wat ik er niet wil’ uit te kunnen oefenen. Hoe zou ik dat recht nu uit kunnen oefenen als er verpleegkundigen zijn die niet gevaccineerd willen worden en dat geheim willen houden? Dan zou ik dus alleen van mijn vrijheid ‘niks in mijn lijf dat ik er niet in wil’ gebruik kunnen maken door niet naar het ziekenhuis te gaan. En daar was ik in 2019 met een ambulance heengescheurd, dus dat was geen keuze.
Daarom is mijn pleidooi: ik (en alle andere mensen met mij) mogen zeggen: wij willen zeker weten dat we niks in ons lijf krijgen, dat we er niet in willen hebben. Dat is een grondrecht. Een mensenrecht. Dus ik wil weten of iemand met wie ik te maken heb me wel of niet met ongewenste stoffen kan bestoken. Tabaksrook kan ik ruiken, covid niet, dus ik wil een ‘iets’ waaraan ik dat kan zien, een armbandje, een speldje, maakt niet uit, iets.
En dat is géén ‘discriminatie’ van hen die niet gevaccineerd willen worden: zij hebben een vrije keus om dat wel of niet te doen, waarbij ze echter mijn vrije keus niet mogen overrulen. Dat zou machtsmisbruik zijn.