Wat is het meest opvallende resultaat uit het onderzoek?
‘Als je verzorgenden IG in de eerste instantie spreekt, hoor je dat ze vaak het gevoel hebben dat ze er niet toe doen, en minder belangrijk zijn dan bijvoorbeeld verpleegkundigen. Maar als je om hun mening vraagt en ervoor zorgt dat ze hun stem kunnen laten horen, dan klinken er geweldige en creatieve ideeën over wat er anders en beter kan in hun werk.’

Zoals?

‘In sommige zorgorganisaties die we onderzochten, werd het delen van medicatie door verpleegkundigen gedaan. Terwijl verzorgenden IG dit ook prima kunnen, hiervoor zijn ze opgeleid. Niemand kon eigenlijk uitleggen waarom deze verantwoordelijkheid toch bij de verpleegkundige lag. De verzorgenden IG zijn toen vragen hierover gaan stellen aan hun organisatie. Met als resultaat dat zij nu óók medicatie mogen delen. Het klinkt als iets kleins, maar als je dit soort dingen bij elkaar optelt, wordt het werk aantrekkelijker én je voelt je meer op waarde geschat. Dus als verzorgenden IG de kans krijgen en durf hebben, kunnen ze veel meer doen en veranderen dan ze denken.’

Wat bedoel je met durf?

‘Verzorgenden IG kunnen het spannend vinden om dingen aan te kaarten omdat ze bang zijn dat dit hun positie in gevaar brengt en ze bijvoorbeeld geen vast contract krijgen, blijkt uit ons onderzoek. Ze blijven soms bewust stil. En we merken dat verzorgenden een Calimero-houding kunnen aannemen: ze zeggen dat ze geen invloed kunnen uitoefenen en dat hun mening geven toch geen zin heeft, omdat ze niks te zeggen hebben. Het voorbeeld dat ik eerder noemde laat zien dat het wél kan’

Heeft de zorgorganisatie zelf dan geen rol?

‘Jazeker, verzorgenden IG moeten de ruimte krijgen om zich uit te spreken. Bijvoorbeeld in een Verpleegkundige en Verzorgende Advies Raad (V-VAR). Het is belangrijk dat verzorgenden IG een uitnodiging hiervoor krijgen en gestimuleerd worden om daarin plaats te nemen. We hebben in ons onderzoeksrapport adviezen voor zorgorganisaties op een rij gezet, waarmee ze de stem van de verzorgende IG kunnen versterken.’

Je noemde eerder de verhouding tussen verpleegkundigen en verzorgenden. In het rapport lezen we dat de verzorgende IG zich achtergesteld kan voelen op de verpleegkundige…

‘Klopt, aan bepaalde scholingen die ook zinvol zijn voor verzorgenden IG, mogen bijvoorbeeld alleen verpleegkundigen meedoen. Dat wordt door de organisatie bepaald. Zo gaat het ook met bepaalde taken: het overleg met een huisarts, MDO en andere taken worden bij de verpleegkundige neergelegd, terwijl de verzorgende IG dit ook prima kan. Op die manier hebben verzorgenden het gevoel dat hun vak uitgehold wordt. Er wordt vaak ook niet uitgelegd waaróm dingen zo geregeld zijn. En het is dan aan verzorgenden IG om de waarom-vraag te stellen. Dus: niet klagen maar vragen.’

Wat ontdekten jullie nog meer?

‘We merken ook dat in sommige organisaties de taakomschrijving niet altijd even helder is: waar houdt de verantwoordelijkheid van de verpleegkundige op, en begint die van de verzorgende IG? Als dit duidelijk is, kun je beter voor je vak staan en is er minder onbegrip. Het verschilt ook per organisatie hoeveel verantwoordelijkheden verzorgenden IG krijgen. Als je weet wat je taken zijn, dan is het aan jou om te bepalen of je het hiermee eens bent. Je kunt dan het gesprek aangaan, of voor een andere organisatie aan de slag gaan, als verandering niet mogelijk is.’

Verzorgenden IG zijn schaars, en toch zijn ze bang voor negatieve gevolgen als ze hun mond opentrekken. Hoe kan dit, ze kunnen toch overal werk vinden?

‘Klopt, verzorgenden IG zijn waardevoller dan ze zelf vaak denken. Maar je moet niet onderschatten hoe loyaal ze aan hun werkgever, collega’s en vooral hun cliënten zijn. We hebben dit niet nader onderzocht, maar ik kan me ook voorstellen dat als je in een dorp één zorgorganisatie hebt, je niet zo snel een baan in een ander dorp wilt zoeken. Maar het is ook aan de zorgorganisatie om verzorgenden IG een werkomgeving te bieden waarin ze zich veilig voelen om hun mening te geven, en waar naar hen geluisterd wordt.’

Het verbaast ons niet, dat verzorgenden IG zich niet gezien voelen. Waarom is het toch belangrijk dat dit onderzoek gedaan is?

‘Omdat dit geen poll, enquête of peiling is, maar een groot wetenschappelijk onderzoek, waardoor onomstotelijk bewezen is dat de stem van de verzorgende te weinig klinkt. En dat betekent werk aan de winkel voor zorgorganisaties én verzorgenden. We hebben in het rapport adviezen op een rij gezet waar zorgorganisaties nu al mee aan de slag zijn. Dat moet ook, want verzorgenden IG zijn schaars en als je hen de ruimte geeft om hun stem te laten horen, wordt het werkplezier groter. En dat is belangrijk om kostbare verzorgenden IG te behouden. We hebben het rapport aangeboden aan VWS en ze gaven aan dit oprecht waardevol te vinden. Ook voor verzorgenden hebben we tips op een rij gezet om hun stem te laten horen.’

Wat zijn de belangrijkste tips?

‘Weet bij wie je moet zijn als je dingen wil aankaarten. De eerste persoon waar je aan denkt is misschien je directe leidinggevende, maar als deze er steeds niets mee doet, dan ga je een stapje hoger, naar de zorgmanager. Ook qua collegialiteit valt er in sommige zorgorganisaties winst te behalen. De sfeer in teams kan soms beter, dan zullen verzorgenden zich ook sneller durven uitspreken.’

Hoe bedoel je?

‘Uit het onderzoek blijkt dat nieuwe collega’s en zorgstudenten soms het gevoel hebben dat zij klein gehouden worden, omdat meer ervaren verzorgenden IG  dingen ‘altijd al zo doen’. Terwijl nieuwe collega’s en studenten juist met een frisse blik naar de praktijk kijken, waar iedereen wat van kan leren. Durf als verzorgende IG dus ook open te staan voor nieuwe ideeën en inzichten. Daarmee voelen nieuwe mensen zich meteen meer welkom. En tot slot: praat erover met collega’s als je iets wil veranderen. Het is spannend om in je eentje naar een manager of bestuurder te stappen, maar als je weet dat er nog tien collega’s zijn die het met je eens zijn, dan wordt het makkelijker, want : samen sta je sterker!’

Check het rapport hier >>