Ze ligt zielig ineengedoken: mijn cliënt Marietje Pennema. Ze is er zo klaar mee, ze heeft geen zin meer in het leven. Marietje heeft een beginnend stadium van Alzheimer maar stond voorheen als verpleegkundige op een unit van het ziekenhuis. En ik -de uitzendkracht- vind haar helemaal niet zo dement. Eerder diep ongelukkig.

Uniform als schild

Marietje is hier wat ze in de politiek omschrijven als een ‘hoofdpijndossier’: ze wil niks, is zorgwerend en kan het met niemand vinden behalve… met mij. Dat is omdat ik een uniform aan heb: een wit jasje en broek bevat, in plaats van de eigen kleding van mijn collega’s. Ik heb vaker het verwijt gekregen dat ik niet in uniform mag werken, maar dan kom ik met het argument dat het uniform mijn emotionele schild is. Op mijn werk ben ik geen Julian, maar broeder Sjuul. Het pak is een tweede huid die me beschermt tegen emoties, voor zover dat kan.

Zuster Pennema

Marietje en ik lopen samen over de kamers. Zij maakt de bedden op, ik leeg de vuilniszakken. Want ik kan de bedden niet zo goed opmaken als zij, zegt Marietje. Dat is waar, en ik vind het geweldig om haar dit zo te zien doen. We lopen maar de koffiekamer en ik vraag of ze wat wilt drinken. Marietje wil geen koffie drinken bij de andere bewoners, dus drink ik koffie met mijn nieuwe collega en wordt Marietje zuster Pennema.

Familiedag

Zuster Pennema lijkt op te leven, nu ze haar ‘baan’ weer heeft opgepakt. Haar familie vindt het leuk om te zien hoe goed het met haar gaat. Zuster Pennema en ik hebben de familiedag in het leven geroepen. Dit betekent dat familie een keer per week langs mag komen om te zien hoe het op haar ‘werk’ gaat. Want zuster Pennema kan nogal geprikkeld reageren als ze tijdens haar werk gestoord wordt door bezoek.

Niet meer dement

Op een dag zegt zuster Pennema tegen mij: ‘Ik ben dement, want ik weet niet wat ik gisteren heb gegeten. Maar jij zorgt ervoor dat ik me niet dement voel.’ Ik lach en zeg dat dat is een van de mooiste complimenten is, die ik ooit heb gehad. Mijn aanpak was de arts en de psycholoog niet ontgaan. Bij het MDO deelden ze hun twijfels: zou zuster Pennema niet te ver gaan en opeens medicatie staan delen? Vervolgens haal ik zuster Pennema bij het overleg. Samen lopen we de vergaderzaal in en ik stel haar voor aan de psycholoog en arts. Ik vraag zuster Pennema of ze pillen mag delen, en ze zegt: ‘Ik ben dement, wat denk jij nou? Als je denkt dat ik medicatie mag geven wordt het misschien tijd om zelf een plekje te gaan uitzoeken hier.’ Nou, dat was duidelijk.

Familieleden van medebewoners vonden het zo bijzonder om te zien hoe we haar van een diep ongelukkige depressief vrouwtje naar zo’n krachtige vrouw middenin een wereld van het verpleeghuis neerzetten. Ik kan me herinneren een bezoeker haar moeder met slikproblemen koffie gaf. Moeder wilde niet slikken en zuster Pennema stapte eropaf en zei: ‘Als je het nou met zo’n wit kunststof lepeltje doet en zachtjes op de tong drukt, bevorder je een slikreflex.’

Knuffel

De dochter reageerde afwerend en ik riep: ‘Kom Marietje, we hebben pauze.’ Even later vraagt de dochter of ze me even mag spreken: ‘Ik heb het geprobeerd en het werkte echt, kennen jullie dat trucje niet?’ Ik antwoord:  ‘Jawel hoor, ik heb les gehad van iemand net zo oud als Marietje. Deze manier van zorgverlenen zit niet meer heel duidelijk in de opleiding van tegenwoordig.’ Zuster Pennema kreeg een knuffel van die dochter en een ‘ontzettende dankjewel’.

Medisch rekenen

Met bijscholingen werd zuster Pennema vaak meegenomen, gewoon voor de lol. Inmiddels hadden de stagiaires een goede begeleider die ze hielp met het medisch rekenen, en draagt ze haar kennis aan hen over. Wij hadden nu naast de verplichte twee een derde controle voor oplossingen die we moesten maken. Foutloos deed ze dit uit haar hoofd. Inmiddels werd er geruzied over wie er met zuster Pennema pauze mocht houden en toen ik mijn diploma had, liet ik hem aan haar zien. Ze keek me aan en zei: ‘En nu door voor wat je echt leuk vindt.’

Zuster Pennema overleed aan een hartstilstand. Tot het laatst toe heeft ze haar oude uniform van toen gedragen, wanneer ze bedden op ging maken. En tot het laatst toe heeft ze met de bewoners activiteiten gedaan en voelde ze zich gewaardeerd door ons en door familieleden. Alleen de arts, dat bleef een verschrikkelijke vent dus die moest ze niet. In die tijd leerde ik dat mensen die dus weer meedraaien en uitgedaagd worden het leven een stuk leuker vinden… wat nou: ze kunnen niks meer?

Gewoon meedraaien

Ik heb nog nooit zo’n goede ‘stagebegeleider’ gezien die feilloos kon helpen met opdrachten. Ze las de stukken en snapte alles, en het latijn werd soms verbeterd waar nodig. Ik vind het een uitdaging om net dat beetje extra te betekenen voor mijn cliënt wanneer ik zie dat dit nodig is. Want met kleine dingen kan je een mens met dementie weer gewoon laten meedraaien in de maatschappij.

Meer lezen van Julian? Volg hier zijn blog >>