Merk je dat verzorgenden het lastig vinden om nee te zeggen?
‘Mijn studenten kunnen zéker moeite hebben met het aangeven van hun grenzen. Bijvoorbeeld als ze stagelopen. Bij verzorgenden kan het lastig zijn om nee te zeggen tegen een extra dienst, vooral tijdens de coronacrisis, waarin veel diensten openstaan.’

Waarom is het zo moeilijk om nee te zeggen?

‘Omdat mensen dan vaak het idee hebben dat ze dan niet aardig gevonden worden. Of dat ze dan geen goede verzorgende zijn. Ze hebben het idee dat ze hun cliënt in de steek laten, of hun collega met extra werk opzadelen. Schuldgevoel speelt dus een grote een rol.’

Wat probeer je je studenten dan mee te geven?

‘Dat het werk niet stilligt, als jij niet komt. De zorg is geen beroep waarbij niemand komt opdagen. Er móet iemand komen, anders krijgen de cliënten geen zorg. Het is niet jouw verantwoordelijkheid om openstaande diensten steeds op te lossen, dat is het probleem van de roosteraar of je leidinggevende. Natuurlijk, soms ben je collegiaal en draai je een extra dienst. Maar het is niet de bedoeling dat je structureel over je grenzen laat gaan, omdat je geen nee durft te zeggen. Anders raak je in een burn-out en ben je nog verder van huis.’

Hoe kun je nee zeggen trainen?

‘Spreek met jezelf af: wanneer iemand me vraagt om een dienst te ruilen, of een extra dienst te draaien, zeg ik dat ik erover na zal denken. Vaak heb je al ja gezegd, voor je er erg in hebt. Dan heb je achteraf spijt. Zeg dus: “Ik zal erover nadenken en kom er vanavond bij je op terug”. In de tussentijd kun je het even laten bezinken en bijvoorbeeld met een vriendin of je partner overleggen. Wil je uiteindelijk die dienst niet draaien? Zeg dan nee.’

Hoe?

‘Let op je lichaamstaal: rechte rug, oogcontact maken, en maak jezelf niet klein. Zeg kalm: “Ik heb erover nagedacht, maar het gaat me niet lukken om die dienst te doen.” Je hoeft geen excuses te bedenken, of redenen te noemen waarom je niet kunt. Je bent dat namelijk niet verplicht, je hoeft je niet te verantwoorden. Verzorgenden denken vaak onterecht dat ze een goede reden moeten hebben om niet te werken. Dan denken ze: tja, ik kàn op zich wel. Maar ik wil niet. Weet dan: ook een avondje Netflixen is een goede reden om niet te werken. Je moet ook kunnen bijtanken. Als je een reden verzint waarom je niet kunt werken, loop je het risico dat de ander met je in discussie gaat. En dat wil je niet. Je kunt gewoon niet. Punt.’

Heb je nog andere tips?

‘Sommige verzorgenden hebben het idee dat ze altijd de pineut zijn. Dus die zeggen zo vaak ja op extra diensten, dat de roosteraar al direct naar hen komt om te vragen of ze kunnen werken. Als je dat idee hebt, zou ik dit zeker checken. Spreek dan vanuit de ik-vorm: “Ik heb het idee dat je dit soort dingen steeds aan mij vraagt, klopt dat?” Zo ja, dan kun je vragen of de volgende keer iemand anders gevraagd kan worden. Assertiviteit kun je écht aanleren.’