Uit het programma van CDA:

• Minder marktwerking en meer samenwerking als basis voor de zorg. Wij willen af van ingewikkelde aanbestedingen, verkeerde financiële prikkels en productietargets die alleen maar leiden tot onnodige behandelingen. Winstuitkeringen in de zorg worden verboden.
• We maken een einde aan regels waar veel zorgcoöperaties in ons land tegenaan lopen. Waardevolle maatschappelijke initiatieven, waarbij mensen zelf de zorg voor elkaar organiseren, verdienen extra ondersteuning en aandacht.
• We breiden het aantal verpleeghuizen uit voor de liefdevolle zorg aan de meest kwetsbare ouderen. Daarnaast zorgen we voor een gevarieerd aanbod van nieuwe vormen van wonen en zorg. Ook in de ouderenzorg kan innovatie het zware werk voor de verzorgenden verlichten, waardoor er meer tijd en aandacht is voor de ouderen en de uitval van personeel wordt beperkt.
• De wildgroei aan thuiszorgorganisaties wordt beperkt door hogere eisen te stellen aan nieuwe aanbieders, andere financieringsprikkels en wijkgerichte samenwerking. In iedere wijk moet de eerstelijnszorg zoveel mogelijk als één team samenwerken.
• In de directie van elke instelling komt een verpleegkundige in een bestuurlijke rol van chief nursing officer.
• Wij verlagen de werkdruk in de zorg door te zorgen voor voldoende personeel en minder administratieve rompslomp. Met schrapsessies zetten we het mes in onnodige regels en geven we meer vertrouwen aan de zorgprofessionals. Zij weten het beste wat de patiënt nodig heeft.
• Om meer scholieren en studenten te interesseren voor een baan in de zorg halveren wij – net als voor de PABO – het collegegeld voor verpleegkundigenstudies in het eerste studiejaar.

Uit het programma van PvdA:

• Zorgpersoneel heeft recht op meer salaris, minder werkdruk en meer collega’s. Wij investeren structureel in het salaris, de werkomstandigheden en perspectief van de zorgprofessionals in oa thuiszorg en verpleeghuiszorg.
• We investeren in meer wijkverpleegkundigen, verminderen we de regeldruk en geven wijkverpleegkundigen de tijd en het vertrouwen om de beste zorg te kunnen bieden.
• We versterken de verbinding tussen zorgprofessional en mantelzorger. We breiden het mantelzorgverlof uit en stappen af van onnodige bijstandsverplichtingen voor mantelzorgers die niet kunnen werken naast de zorg voor hun geliefden. We breiden de periode van betaald zorgverlof voor mantelzorgers uit.
• Geld dat wordt verdiend in de zorg gaat naar de zorg. Zorgverzekeraars mogen winst niet zelf houden.
• Einde aan verplichte aanbesteding van thuiszorg. Te vaak kiezen gemeenten nu nog partijen op basis van de laagste prijs. Dit gaat ten koste van kennis, ervaring en expertise die nodig is om de beste zorg te leveren. Elke cliënt kan beroep doen op een onafhankelijk cliëntondersteuner om optimaal invulling te geven aan de eigen regie. Er worden kernteams van beroepskrachten gevormd die samen met vrijwilligers en mantelzorgers verantwoordelijk zijn voor goede zorg aan ouderen en mensen met beperkingen.
• Meer geschikte woningen voor ouderen. Veel mensen willen graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Er komen meer levensbestendige woningen waarin wonen en zorg beter te combineren valt en je met een gerust gevoel ouder kunt worden. Verpleeghuiszorg wordt aan huis geleverd. We ondersteunen kleinschalige beschermde woonvormen voor kwetsbare groepen.
• Investeren in technologische ontwikkelingen, zoals domotica-woningen. Tegelijkertijd zijn nieuwe technieken geen vervanging voor menselijk contact.
• Terugdringen van wachtlijsten voor verpleeghuizen. Gemeenten, verzekeraars en (verpleeghuis)instellingen brengen per regio de te verwachten vraag naar verpleeghuiszorg in kaart en stellen plannen op om de vereiste capaciteit te realiseren en nieuwe vormen van kleinschalige verpleeghuiszorg te ontwikkelen die beter aansluiten bij de behoeften van de oudere van nu.
• De zorg en omstandigheden in verpleeghuizen moeten beter. Naast meer en beter opgeleid personeel komt er ook meer geld en aandacht voor welzijnswerk in verpleeghuizen.

Uit het programma van VVD:

• Aantrekkelijker werkomstandigheden voor het zorgpersoneel door hen meer autonomie, opleidingen, flexibelere roosters en doorgroeimogelijkheden te bieden.
• Het stimuleren van zorgmedewerkers om meer te gaan werken om het personeelstekort in de zorg tegen te gaan. Dit doen we door de inkomstenbelasting te verlagen en goeie afspraken tussen werkgevers en werknemers.
• Een plek voor verpleegkundigen in het bestuur van zorginstellingen. Als mensen invloed kunnen uitoefenen op belangrijke besluiten groeit hun werkplezier en verlaten ze minder snel de zorg.
• Meer tijd voor zorgverleners om aan patiënten te besteden. Administratieve lasten worden tot een minimum beperkt, waarbij we uitgaan van vertrouwen in de zorgverleners. Hierbij leren we van ervaringen tijdens de coronacrisis.
• Nauwer contact en minder afstand tussen zorgbestuurders en verpleegkundigen en verzorgenden. Net als bij verpleeghuizen gaan bestuurders en toezichthouders in alle sectoren regelmatig meelopen op de werkvloer.
• Vervanging van bestuurders die langdurig slecht functioneren.
• Meerjarige contracten in de langdurige zorg. Dit biedt meer zekerheid voor zorgaanbieders en hun personeel en lagere administratieve lasten rondom de jaarlijkse inkoopprocedure.
• Versterken van de digitale bekwaamheid van zorgpersoneel om zo zorg slimmer te organiseren en uiteindelijk meer tijd vrij te maken voor contact met de patiënt.

Uit het programma van GroenLinks:

• Fatsoenlijke salarissen voor zorgverleners. Loonschalen verhogen en verbreden, om meer doorgroeimogelijkheden te bieden aan zorgprofessionals. Ook krijgen ze eigen middelen om de werkdruk en administratie aan te pakken. Stoppen met 5-minutenregistraties.
• Afschaffen marktwerking in de zorg. De zorgverzekeraars omvormen om tot publieke zorgfondsen. Samen met patiëntenorganisaties, zorgaanbieders en beroepsgroepen stellen zij voortaan in iedere regio één zorgplan met een regionaal zorgbudget op. Hierin staan afspraken over de zorg. Doordat zorgprofessionals niet meer te maken hebben met meerdere zorgverzekeraars, zijn zij veel minder tijd kwijt aan administratie.
• Het is tijd dat onze waardering ook in loon wordt uitgedrukt.
• Er komen extra verpleeghuisplekken, passende seniorenwoningen en meer voorzieningen voor ouderen die tijdelijk niet thuis kunnen wonen. Zo garanderen we een divers en passend woonaanbod waarbij rekening wordt gehouden met culturele en regionale aspecten. Certificering voor inclusieve ouderenzorg, zoals de Roze Loper, verheffen we tot algemeen geldend beleid. Mantelzorgers geven we de ondersteuning die ze verdienen.
• Thuiszorgmedewerkers en wijkverpleegkundigen krijgen meer ruimte voor samenwerking met de huisarts, het ziekenhuis en sociale hulpverleners. In medische opleidingen en op de werkvloer komt meer aandacht voor persoonlijke ouderenzorg en goede zorg voor ouderen met een ongeneeslijke ziekte.
• Mensen krijgen de regie over hun eigen zorg, waar mogelijk met een persoonsgebonden budget. We stimuleren dat zorgvragers en zorgverleners samen in gesprek onderzoeken welke zorg nodig is.
• Zelfbeschikking bij het levenseinde. Hierbij weegt het eigen oordeel over het lijden en niet meer willen leven zwaar. Dit verankeren we in de wet: iedereen die ondraaglijk en uitzichtloos lijdt, lichamelijk of geestelijk, kan een beroep doen op het recht op zelfbeschikking

Uit het programma van D66:

• Zorgprofessionals voor de zorg behouden en extra mensen aantrekken. Zorgaanbieders en overheid moeten werken aan betere werkomstandigheden en ondersteuning van zorgprofessionals.
• Wij willen meer geld voor mensen in de verpleging en verzorging. Ook werkgevers en werknemers moeten met elkaar kijken naar de cao’s en functiewaardering in de zorg. De ruimte voor loonstijging in de zorg is gekoppeld aan de loonstijging in de marktsector. Wij garanderen dat dit zo blijft.
• Meer oog voor de zorgmedewerker. Dit voorkomt de uitstroom en vergroot het werkplezier. De overheid stimuleert werkgevers om mensen inspraak te geven in het werkrooster, opleidingen aan te bieden en meer variatie in vaste contracten mogelijk te maken. Ook is een goede personeelsvertegenwoordiging bij de besluitvorming binnen zorginstellingen onmisbaar.
• Inperken van administratieve lasten. Het werkplezier van zorgprofessionals is gebaat bij meer vertrouwen op hun professionaliteit en motivatie.
• D66 wil een mantelzorgakkoord tussen mantelzorgorganisaties, gemeenten, Rijk, zorgverzekeraars en werkgevers waarin elke partij de taak krijgt om overbelasting bij mantelzorgers te signaleren en te voorkomen.
• Gemeenten moeten bij het verlenen van vergunningen geen onnodige obstakels opwerpen voor mantelzorgwoningen waar kinderen dichtbij hun hulpbehoevende ouders wonen. We moedigen sociale partners aan om in cao’s afspraken te maken over mantelzorg en verlof.
• Om vrijwilligerswerk te ondersteunen moeten onnodige obstakels worden weggenomen. De overheid moet waar mogelijk de VOG voor vrijwilligers gratis maken en geen belasting heffen als de vrijwilliger een bescheiden vergoeding ontvangt voor het werk.

Uit het programma van SP:

• We willen dat de ouderen voortaan kunnen kiezen tussen goede zorg thuis, of voor een fijne plek in een kleinschalig Zorgbuurthuis. Samen met hun partner, ook al heeft de één zorg nodig en de ander niet. Daar is bovendien een inloopfunctie voor de hele buurt. Ook de ouderen met een beginnende zorgbehoefte krijgen het recht te kiezen voor de ondersteuning van het Zorgbuurthuis.
• Ondernemers die streven naar winst krijgen geen kans meer in de zorg. Voor alle zorg gaat een verbod gelden op winstuitkeringen en bestuurders mogen niet langer financiële belangen hebben in de bedrijven die door de eigen zorginstelling worden ingehuurd. Zorgbestuurders en consultants mogen voortaan niet méér verdienen dan de minister-president.
• In de zorg wordt niet de winst, maar goed werkgeverschap leidend.
• De salarissen gaan omhoog.
• Verzorgenden krijgen meer invloed om onzinnige regels en bureaucratie te schrappen.
• We brengen de menselijke maat terug in de zorg en herstellen het vertrouwen in de beroepskrachten.
• Niet verzekeraars maar zorgprofessionals stellen vast welke zorg nodig is.

Uit het programma van Partij voor de Dieren:

• Meergeneratiewoningen worden fiscaal gestimuleerd en er komt ruimte om woningen voor andere samenlevingsvormen waarbij mensen voor elkaar zorgen te ontwikkelen.
• Identiteitsgebonden zorgcentra worden ondersteund. Denk hierbij aan ouderenzorginstellingen die rekening houden met LHBTIQA+-personen en mensen met verschillende culturele achtergronden.
• Ouderen kunnen kiezen tussen kwalitatieve en voldoende zorg thuis of een plek in een verpleeghuis. Er is voldoende wijkverpleging beschikbaar. We dringen de lange wachtlijsten voor verpleeghuizen terug door meer en kleinschaligere verpleeghuizen te bouwen, en bieden voldoende faciliteiten voor dagbesteding voor thuiswonende ouderen.
• Mensen mogen zelf bepalen wanneer ze sterven (voltooid leven), op een waardige manier. Hier moet wel een zeer zorgvuldig traject aan voorafgaan.
• De bezuinigingen op de mantelzorg moeten worden teruggedraaid. Juist mensen die hun hand uitsteken naar anderen, moeten meer ondersteuning krijgen. Mantelzorgers zouden daarom recht moeten hebben op financiële compensatie en aanvullende maatregelen die het mogelijk maken om zorg en arbeid te kunnen combineren. De mantelzorgboete moet worden geschrapt.

Uit het programma van Forum voor Democratie:

• Structurele salarisverhoging en betere arbeidsvoorwaarden voor verzorgenden en verpleegkundigen.
• Geen directe of indirecte vaccinatieplicht tegen het coronavirus.
• Minder bureaucratie door “ontregel de zorg” en afschaffen van de vinkjescultuur.
• Concurrerende arbeidsvoorwaarden om de zorg weer aantrekkelijk te maken voor werknemers.
• Uitbreiden thuiszorg en huishoudelijke hulp op een zo’n klein mogelijke schaal.
• Stimuleren en ondersteunen mantelzorg via innovatie (bijv. generatiewoningen)
• In stand houden en waar mogelijk uitbreiden van verzorg- en verpleeghuizen.
• Eenzame ouderen ondersteunen door middel van lokale vrijwilligersprojecten.
• De huidige euthanasiewetgeving handhaven. (geen aanvullende wet ‘voltooid leven’)

Uit het programma van PVV:

• Zorg moet een nationale topprioriteit worden.
• Forse, structurele salarisverhoging.
• Tienduizenden extra zorgmedewerkers.
• Administratie automatiseren, standaardiseren of afschaffen.
• Administratie schrappen door één tarief in thuiszorg en verpleeghuis.
• Meer uren werken moet lonen.
• Voltijdbonus voor zorgmedewerkers.
• Met behoud van salaris weer op de werkvloer werken.
• Tienduizenden nieuwe verpleeghuisplekken.
• Tienduizenden nieuwe ouderenwoningen.
• Vereenvoudigen regelen van zorg. Ouderenzorg in één wet.
• Voldoende beschermingsmiddelen en apparatuur in eigen land maken en beheren.
• Géén vaccinatieplicht. Géén drang of dwang.
• Afschaffen eigen risico voor iedereen.
• Verbod op winstuitkering.

Uit het programma van ChristenUnie:

• De ChristenUnie is tegen een wettelijke regeling voor mensen met een doodswens zonder dat zij ernstig ziek zijn (bijvoorbeeld bij voltooid leven). De overheid is er om kwetsbaren te beschermen, niet om hulp te bieden bij zelfdoding.
• Meer samenwerking, minder versnippering. De zorg is opgeknipt in eerste, tweede en derde ‘lijn’, maar patiënten kun je niet opknippen. Daarom werken zorgaanbieders aan samenhangende zorgverlening in de regio, bijvoorbeeld georganiseerd in netwerk- of ketenzorg waardoor de patiënt geen last heeft van allerlei overgangen.
• Carrière voor zorgmedewerkers in de directe zorg. Goede verzorgenden, verpleegkundigen en hulpverleners in de directe zorg moeten kunnen doorgroeien qua salaris. Daarom willen we het traditionele salarisgebouw doorbreken, zodat we goede mensen kunnen behouden. Werkgevers en werknemers sluiten hierover een nieuwe cao af. De overheid praat hierover mee, vanuit haar verantwoordelijkheid voor het budget en stelsel.
• Wijkverpleegkundigen kunnen de beste inschatting maken welke cliënt meer of minder zorg en ondersteuning nodig heeft. Door een vast bedrag per cliënt te betalen (en niet af te rekenen op een vast aantal uren of minuten) kunnen eigen afwegingen worden gemaakt en hoeft er minder verantwoord te worden.
• Meer vertrouwen en minder verantwoording. Er komt een regelvrije ruimte om de huidige vormen van verantwoording af te bouwen. Vertrouwen in de professional wordt het uitgangspunt.
• Meer zeggenschap voor professionals op de werkvloer. Zorgprofessionals krijgen inspraak bij behandeltrajecten en in beleid. Dit wordt formeel vastgelegd.
• We willen meer doorgroeimogelijkheden en goede randvoorwaarden voor combinatiebanen. Zo blijft werken in zorg en welzijn uitdagend en kan kruisbestuiving plaatsvinden tussen vakgebieden. Bijvoorbeeld door een combinatie van onderwijs, onderzoek, beleid en kwaliteit.

Uit het programma van 50 plus:

• Gemeenten zijn verplicht een woon leef-visie te ontwikkelen voor de komende 20 jaar. Er moeten kleinschalige woonvormen met zorg worden gebouwd in veilige, groene en leefbare wijken. Zodat iedereen oud kan worden in een zelfstandige woning.
• De zorg wordt dichtbij georganiseerd zodat verpleeghuiszorg en kleine specialistische ingrepen thuis kunnen plaatsvinden. Hierbij is het essentieel dat mantelzorgers goed betrokken blijven.
• Mantelzorgers moeten goede ondersteuning krijgen. Zonder gezonde mantelzorgers kunnen kwetsbare mensen niet thuis blijven wonen.
• Ouderen die eenzaam zijn krijgen een tablet en digivaardigheid cursussen.
• Het werken met nieuwe technologieën stimuleren om de krapte op de arbeidsmarkt (deels) op te vangen.
• We willen preventief stevig inzetten op versterking van drempelvrije wijkteams waarin de verschillende professies (welzijn, zorg) bij elkaar gebracht zijn. De grootste kracht is dat zij domein overstijgend werken en het vaste aanspreekpunt zijn voor mensen met een hulpvraag tot de vraag in goede banen is geleid naar een oplossing.
• Goede ondersteuning voor mantelzorgers. Zowel in het regelen van zaken als voor hun persoonlijk welzijn.
• Iedereen heeft recht op zelfbeschikking over het eigen levenseinde, ook bij voltooid leven.

Uit het programma van SGP:

• Werken in de zorg moet aantrekkelijker worden. Ook moet er kritisch worden gekeken welke taken van verzorgenden en verpleegkundigen door ander personeel overgenomen kunnen worden of waar de inzet van technologie nuttig kan zijn.
• Iedereen die dat kan, draagt zijn steentje bij in de zorg, ook jongeren. Bij het bieden van hulp moet worden uitgegaan van wat mensen, samen met hun sociale netwerk nog zelf kunnen.
• Mantelzorgers moeten geen fiscale afstraffing krijgen, maar verdienen juist waardering en beloning. Er moeten lokale en regionale afspraken worden gemaakt over de ondersteuning van mantelzorgers.
• Een structurele salarisverhoging voor zorg- en hulpverleners. Het vergt een gezamenlijke inspanning van de Rijksoverheid, gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders om zorgverleners voor de zorg te behouden. Dit geldt ook voor mensen die tijdens de coronacrisis (weer) in de zorg zijn gaan werken. Er is onder andere meer aandacht nodig voor duurzame inzetbaarheid van (oudere) ervaren zorgmedewerkers.
• Zorg- en hulpverleners moeten breder inzetbaar zijn dan alleen in hun eigen vakgebied. De SGP wil dat er daarom extra wordt geïnvesteerd in scholing en training.
• De praktische kennis en kunde van (zeer) ervaren zorgverleners moet meer op waarde worden geschat. Het komt té vaak voor dat zorgwerkers vanwege oneigenlijke (financiële) prikkels uit loondienst treden en als zzp’er aan de slag gaan. Duurzame arbeidsrelaties moeten daarom aantrekkelijker worden gemaakt en in balans worden gebracht met ‘echt’ ondernemerschap.
• Er moet een einde komen aan de ‘afvinkcultuur’. Het schrappen van regels vraagt om een andere vorm van toezicht op de kwaliteit van zorg. Dialoog en vertrouwen tussen toezichthouder en zorgverlener moeten voorop staan.
• De SGP wil dat de overheid streeft naar een dementievriendelijke samenleving. Gemeenten faciliteren en ondersteunen maatschappelijke initiatieven in de vorm van lokale ‘dementiecoalities’. Ook moeten gemeenten regelen dat er voor jongere mensen met dementie dagbesteding bestaat die zo veel mogelijk aansluit bij hun behoefte.
• In de opleiding en training van artsen, verpleegkundigen en verzorgenden krijgt palliatieve zorg een prominente plek.
• In de Euthanasiewet wordt vastgelegd dat niet alleen een schriftelijke wilsverklaring, maar ook de actuele situatie waarin een patiënt zich bevindt, moet worden meegewogen bij het besluit tot euthanasie. Van euthanasie kan geen sprake zijn als iemand op dat moment niet in staat is om daar nadrukkelijk om te vragen (zoals bij vergevorderde dementie, red.).
• Palliatieve sedatie mag nooit gebruikt worden als sluiproute om de zorgvuldigheidseisen voor euthanasie te ontlopen. De richtlijnen voor het gebruik van palliatieve sedatie moeten worden aangescherpt.

Uit het programma van Denk:

• Meer oog voor culturele, religieuze en andere achtergronden van mensen in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en ziekenhuizen, zodat hun zorg op hun behoeften wordt afgestemd.
• Een wettelijk minimum van twee gekwalificeerde zorgverleners per acht mensen in een verpleeghuis.
• Beperken van overbodige registratie- en verantwoordingsvoorschriften in de ouderenzorg.
• Centraal stellen van de behoeften van de zorgprofessionals op de werkvloer en van cliënten. Door werknemers en cliënten meer inspraak te geven, houden bestuurders feeling met de organisatie.
• Stimuleren van eHealth en domotica in de zorg.
• Nationaal actieplan tegen eenzaamheid onder ouderen.
• Bonussen van mensen aan de top worden evenredig onder werknemers uitgekeerd.