We weten toch al dat meer zelf doen goed is voor ouderen?

‘Op zich wel. Maar of dit ook zo effectief én haalbaar is voor verpleeghuisbewoners met meer gevorderde dementie, en zo ja op welke manier, daar is nog niet veel onderzoek naar gedaan.’

Hoe ging dit onderzoek in zijn werk?

‘In totaal waren er 87 deelnemers. Die hebben we in vier groepen opgesplitst: één groep ging aan de slag met zelfstandig ADL taken uitvoeren, de tweede groep kreeg een beweegprogramma bestaande uit drie keer per week wandelen en spierkracht oefeningen, en een derde groep ging aan de slag met zelfstandig ADL taken uitvoeren én de gecombineerde wandel en spierkrachttraining en de vierde groep bewoners kregen gebruikelijke zorg. Dit hebben we een half jaar lang bestudeerd.’

Wat was de rol van verzorgenden in dit onderzoek?

‘De verzorgenden waren heel belangrijk: zij waren degenen die de ouderen gedurende de hele dag stimuleerden om meer ADL taken zelfstandig te doen. Zoals zichzelf wassen of douchen, aan- en uitkleden, tandenpoetsen, zelfstandig naar het toilet lopen, brood snijden, of lichte huishoudelijke taken zoals de tafel dekken. Dit vraagt een andere manier van zorgen.’

Hoe bedoel je?

‘Door de drukte op de afdeling en de cognitieve en fysieke beperkingen van de bewoner heb je de neiging om de zorg uit handen te nemen, omdat ernaast zitten en instructies geven in eerste instantie meer tijd kost. Daarnaast heerst het idee dat ouderen hun leven lang gewerkt hebben en voor anderen zorgden en dat ze in het verpleeghuis eindelijk zélf verzorgd kunnen worden. Dat idee heerst trouwens niet alleen bij verzorgenden hoor, ook bij de cliënten zelf en hun familieleden kan dat een rol spelen. Deze manier van zorg beiden vraagt om een cultuuromslag binnen het verpleeghuis: van het overnemen van zorgtaken naar het bieden van hulp bij zorgtaken. Uit de ingevulde vragenlijsten bleek ook dat verzorgenden soms geneigd waren taken over te nemen omdat ze bang waren voor valpartijen. Maar uit eerder onderzoek blijkt dat het valgevaar bij dit soort interventies níet toeneemt.’

Wat zijn de resultaten van je onderzoek?

‘Na zes maanden hadden bewoners in de ADL groep een hogere kwaliteit van leven in vergelijking met bewoners die gebruikelijke zorg kregen. Zij hadden ook een positiever zelfbeeld: ze gaven minder aanwijzingen dat ze zich waardeloos voelden. Ook de relatie met de verzorgenden verbeterde: de bewoners vertoonden minder afweergedrag en accepteerden meer hulp. Tot slot voelden ze zich meer thuis op de afdeling: ze gaven minder vaak aan dat ze weg wilden.’

En de verzorgenden?

‘Uit de evaluatieformulieren blijkt dat de verzorgende over het algemeen erg positief waren over de interventie en dat ze ook zeker bereid waren om door te gaan met het stimuleren van de zelfstandigheid. Ik hoorde ook van een paar zorgmedewerkers dat ze niet hadden verwacht dat hun bewoners nog zoveel zorgtaken zelf konden. Dit laat zien hoe belangrijk het is dat je onderzoekend blijft kijken naar je cliënt: wat kan hij nog, en hoe kun je dit –eventueel met behulp van een fysio- of ergotherapeut- zoveel mogelijk stimuleren? Dat kost in het begin tijd, maar een bewoner die uiteindelijk beter in zijn vel zit en zelfstandiger kan functioneren, vraagt uiteindelijk ook minder tijd en energie.’

Lees ook: Gratis download: e-learning over dementie en relatie met familie