Sinds 1 juli heeft professionele zeggenschap een wettelijke basis in de WKKGZ, de wet kwaliteit klachten geschillen zorg. Deze wet regelt dat zorgprofessionals recht hebben op professionele zeggenschap binnen de organisatie. Vanaf nu is iedere werkgever binnen de zorgsector verplicht om een vorm van professionele zeggenschap te faciliteren, zoals een VVAR.

Professionele zeggenschap is een breed en wat vaag begrip. In veel zorginstellingen staat zeggenschap nog in de kinderschoenen en worstelen zorgprofessionals met vragen als: met wie en hoe dan? Opvallend is dat het in gesprekken en publicaties over professionele zeggenschap vooral over verpleegkundigen gaat. Over thema’s als verpleegkundig leiderschap en emancipatie van de verpleegkundige beroepsgroep. En dat is goed. Ik zie het als  een fantastische ontwikkeling. Daar heb ik me in mijn rol als cao-onderhandelaar bij de vakbond en lobbyist jarenlang graag voor ingezet.

En toch moet me iets van het hart: hoe komt het dat er bij het thema zeggenschap vooral naar verpleegkundigen wordt gekeken en over verpleegkundigen wordt gesproken? Verpleegkundigen hebben natuurlijk niet het alleenrecht op de uitwerking van de wetswijziging en dus op zeggenschap. Ik mis de verzorgenden -zo’n 150.000 inmiddels- in de landelijke programma’s over zeggenschap. Je ziet hen zelden aan het woord komen in de media of op podia. Terwijl de verpleegkundige hier wel vaak te zien is. Dit klopt natuurlijk niet. De verzorgende beroepsgroep levert een even grote en dus relevante bijdrage aan de kwaliteit van zorg. Vanuit een professionele, betrokken rol hebben zij net zoveel recht op zeggenschap over kwaliteit van zorg en het beleid binnen de eigen organisatie, als iedere andere beroepsgroep.

In mijn dagelijkse praktijk, als trainer/adviseur voor professionele zeggenschap, zie ik zorgprofessionals worstelen met de vraag: maar hoe dan? Hoe geef ik als verzorgende invulling aan mijn professionele zeggenschap? Veel verzorgenden schrikken van de academische modellen voor invulling van zeggenschap en Engelse termen die daarbij horen. Ze passen totaal niet bij de belevingswereld van verzorgenden, die vooral praktisch van aard is. Verzorgenden willen een concreet antwoord op de vraag: wat kan ik doen?

Wat kan je als verzorgenden doen om invloed op en dus zeggenschap te krijgen over het beleid van de organisatie, de ontwikkelingen binnen het eigen werk en daarmee op de kwaliteit van de geboden zorg? Een aantal tips waarmee je vandaag aan de slag kan:

• Vraag binnen je eigen organisatie of er al een professionele adviesraad is, zoals een VVAR of een variant daarop.
• Is deze er, onderzoek dan de mogelijkheden om lid te worden van deze raad.
• Is die er nog niet, zoek dan collega’s op die dezelfde vragen hebben.
• Neem samen met collega’s het initiatief om een professionele raad op te zetten en bespreek dit besluit met jouw bestuurder. Een professionele raad kan in principe ieder onderwerp dat de beroepsgroep aangaat op de agenda zetten. Ik ben van mening dat zeggenschap begint bij de totstandkoming van beleid. Vooraf zal de beroepsgroep betrokken moeten zijn. Te vaak is het beleid bepaalt door de bestuurder en mag de professionele raad daar nog iets van vinden achteraf. Zeggenschap gaat niet over achteraf iets vinden maar over de professionele inbreng in het beleid van een organisatie. Onderwerpen kunnen zijn: zorgregistratie, scholing, administratieve lasten, zorginnovatie etc.
• Denk van te voren na wat je wilt en kunt bijdragen aan het zorgbeleid in jouw organisatie.
• Vraag aan collega’s van instellingen bij jou in de buurt hoe zij omgaan met zeggenschap.
• Besef dat jouw professionele bijdrage van belangrijke toegevoegde waarde is: voor de organisatie en voor jouw collega’s.

Laat jouw toegevoegde waarde als verzorgende aan professionele zeggenschap niet verloren gaan. Jouw mening doet ertoe.

Rolf de Wilde is trainer/adviseur bij Zetje.