Gaby Perin-Gopie, voorzitter CNV Zorg & Welzijn: ‘In de zorg is het not done dat je gaat staken en je cliënten in de steek laat. Vorig jaar waren onze grote landelijke acties al vrij uniek: er waren werkonderbrekingen en mensen kwamen in de pauze samen in de centrale hal om actie te voeren en speeches te houden. Zo maak je voor de werkgever zichtbaar dat je als werknemer ontevreden bent.

Maar ook al is het lastig om in de zorg te staken, het wordt wel spannend nu minister Conny Helder in een interview heeft gezegd dat er geen extra geld wordt uitgetrokken om de lonen van verzorgenden recht te trekken met andere sectoren. Sommige loonschalen lopen tot 9 procent achter op de markt, volgens het SER-rapport uit 2021. Dus dat zou kunnen betekenen dat we in overleg met de andere cao-partijen actie gaan voeren om de cao open te breken.

‘ Hoe hoger de druk bij ons wordt, des te sneller we iets organiseren’

In de zorgsector, maar ook bij de gemeenten, wordt veel gekeken naar de protestacties van de boeren: potverdorie, ze krijgen er wel wat mee voor elkaar. Hoe gaan wíj dit doen? Ik denk dat het kabinet dit najaar de borst wel kan natmaken. Wel gaan er bij actie altijd zorgvuldige voorbereiding en overleg met directies van zorginstellingen aan vooraf.

Of we gefaald hebben aan de cao-tafel, omdat we voor nóg meer salarisverhoging hadden moeten pleiten? Ik denk het niet, dit was het hoogst haalbare dat we eruit konden slepen.

Overigens moeten onze leden het cao akkoord goedkeuren, dus in die zin hebben verzorgenden veel macht als er cao onderhandelingen zijn. De meerderheid stemde voor, dus dat betekent dat verzorgenden tevreden zijn met het resultaat. Hoeveel van onze leden stemmen? Tussen de 20 en 50 procent. Wat dat betreft gebruiken helaas niet alle verzorgenden hun stem. Erg zonde. Maar het is nog erger als je klaagt over de werksituatie en je bent niet lid van een vakbond.’

Tip voor verzorgenden die in actie willen komen: ‘Word lid van een vakbond, en geef je op als actief lid, die ook wil deelnemen aan acties. Bel ons vervolgens om de dag met de vraag: “Gaan we al wat doen?” Want hoe hoger de druk bij ons wordt, des te sneller we iets organiseren.’

Bert de Haas, bestuurder bij FNV Zorg & Welzijn: ‘Staken of acties voeren in de zorg is op dit moment niet aan de orde, want er lopen momenteel geen cao-onderhandelingen. Bij de NS is hier bijvoorbeeld wél sprake van. Staken doe je als laatste drukmiddel, als de vakbonden er niet uitkomen met de werkgevers. Maar bij het cao vvt-akkoord kwamen we er samen uit, en de achterban keurde het goed.

Dat wil niet zeggen dat verzorgenden geen problemen hebben. De uitslag van jullie enquête verbaast me niet. Wij horen deze geluiden ook bij onze achterban, en dit is ook begrijpelijk als je kijkt naar de lage loonschalen, en hoe hard de prijzen momenteel stijgen. Zij lopen al tientallen jaren achter met hun salaris, en een forse inhaalslag moet worden gemaakt. Dat lukt niet in één jaar, daar zullen een paar jaar overheen gaan.

‘Het is de kunst om te zoeken naar acties waarbij de zorg voor de cliënten niet in gevaar komt’

Voor de zorg is er een speciale berekening voor het budget dat door de overheid wordt toegekend: de OVA-ruimte. Wij constateren dat deze ruimte te klein is om een inhaalslag te maken. Dus er moet meer geld bij, daar zijn vakbonden én werkgevers van overtuigd. De minister heeft gezegd dat dit geld er niet bij komt, dus we hebben een probleem. Vakbonden en werkgevers zullen samen om de tafel gaan om druk uit te oefenen op de overheid. Als de overheid ons niet tegemoet komt, zouden er alsnog mogelijke acties kunnen komen.

Het is de kunst om te zoeken naar acties waarbij de zorg voor de cliënten niet in gevaar komt. Bijvoorbeeld stoppen met administratieve handelingen, zodat je je als verzorgende écht op de cliënt kunt richten. Dit merken de zorgkantoren en zorgverzekeraars, waardoor het systeem onder druk komt en  de overheid  gedwongen wordt  in te grijpen

De zorglonen zullen -los van de afgesproken loonstijgingen- op korte termijn niet extra  stijgen, maar we spreken de overheid momenteel wel aan op andere zaken waardoor verzorgenden meer loon óverhouden. Zoals prijsmaxima invoeren voor de gasprijzen en dat bepaalde toeslagen verbeterd worden. Zodat deze doelgroep –ondanks dat het loon hetzelfde blijft- wel meer te besteden heeft.’

Tip voor verzorgenden die in actie willen komen: ‘Een wilde staking is niet verstandig, want dit leidt tot onverantwoorde situaties, terwijl de problemen door de torenhoge werkdruk al groot genoeg zijn. Door lid te worden van een vakbond, kun je zorgen dat de gezamenlijke druk op de overheid groter wordt om extra geld beschikbaar te stellen. En samen kunnen we acties bedenken die niet ten koste gaan van de zorg, maar wel de noodzaak van verandering onderstrepen.’

NU91 woordvoerder Michel van Erp: ‘Moeilijk rond kunnen komen, schulden hebben, wij horen deze geluiden ook bij onze achterban. Ondanks het recente cao-akkoord moet er meer geld bij. Dit leggen we niet alleen neer bij de onderhandelingstafel, maar ook bij VWS en de politiek. Er is ook zeker iets gebeurd sinds het SER-rapport: er kwam 675 miljoen bij, en dat is een goede eerste stap. Maar lijkt nu de énige stap te zijn, en daarmee lijkt de kous bij de overheid af te zijn.

We zijn al even bezig met acties. Zo hebben we 5 juli namens werkgevers en vakbonden een pamflet aangeboden aan Tweede Kamerleden, waarin we vragen geld vrij te maken voor de verbetering van arbeidsvoorwaarden in de zorg, en dat hierbij een goed, marktconforme beloning hoort. Maar deze actie heeft helaas weinig uitgehaald, want Helder wil geen extra geld toezeggen.

‘ Verzorgenden vinden het tijd voor actie’

We merken dat verzorgenden vinden dat er iets moet gebeuren, dat het tijd voor actie is. Maar mensen weten niet goed wat ze moeten doen. Omdat het gewoon heel moeilijk is om in de zorg actie te voeren. Aan de ene kant hebben verzorgenden veel macht: als ze het werk neerleggen, stort heel het zorgsysteem in. Maar bij een staking worden cliënten direct geraakt, en dat willen verzorgenden niet. Dit houdt hen in de tang, en dat weten bewindslieden ook, dat zorgverleners toch niet snel gaan staken.

Alle ogen zijn nu gericht op Prinsjesdag op 20 september: wellicht wordt dan bekendgemaakt dat de zorg tóch extra geld krijgt. De cao-partijen zullen dan om de tafel gaan om dit zo snel mogelijk goed te verdelen. En als de zorg geen extra geld krijgt? Dan zullen we de koppen bij elkaar steken om acties te bedenken die de cliënt niet raken, maar wel zichtbaar zijn en op andere manieren druk uitoefenen. Een staking zou het uiterste pressiemiddel zijn.’

Tip voor verzorgenden die in actie willen komen: ‘Word lid van een vakbond, dan kun je gezamenlijk een vuist maken. Ook geeft het ook een stuk bescherming op het moment dat je actie gaat voeren. Actievoeren is een recht, maar let op: er zijn ook regels waar je rekening mee moet houden. Actievoeren in de zorg zal heel zorgvuldig moeten gebeuren anders zal een rechter een actie heel snel verbieden. Dus laat je goed informeren over je rechten en plichten. Doe het gezamenlijk en wees duidelijk over wat je eisen zijn. Zorg voor een opbouw in je acties, zet niet meteen het zwaarste middel in. Door op te bouwen geef je werkgevers en politiek ook de kans om aan je wensen tegemoet te komen.’