1. Geen geduld hebben: ‘Verzorgenden weten meestal wel wat ze moeten doen. Maar in de haast of waan van de dag hebben ze de neiging om zich niet aan te passen aan het langzamere tempo van de cliënt. Je hebt dan de neiging om aan iemand te gaan sjorren, om het klusje wat sneller te klaren. Daarmee doe je je lichaam geen goed en maak je ook de cliënt passiever. Je ontneemt een stukje van zijn zelfstandigheid en dat is zonde.’
2. Zelf met de beweging starten: ‘Bij het verplaatsen en het ondersteunen van de cliënt is het belangrijk dat je de beweging van de cliënt volgt. Dat betekent dat je soms moet wachten en vertragen. Je kunt iemand aanraken op de plek waar hij moet bewegen, maar de cliënt start met de beweging, niet jij.’
3. Niet gebruikmaken van haptonomische trucjes: ‘Vanuit de haptonomie zijn er verschillende technieken waardoor je samen met de cliënt een beweging kunt maken, waardoor het geven van zorg makkelijker gaat. Ik zie wel eens verzorgenden een jas of een tilband achter de rug van een cliënt in rolstoel frotten. Omdat er weinig ruimte tussen de rug van de cliënt en de rugleuning van de rolstoel is, en de cliënt zich niet goed naar voren buigt. De truc hier is: vraag je cliënt om de kin op de borst te houden, of om naar beneden te kijken. Vanuit het hoofd volgt veel beweging in de rest van het lichaam. Dus wanneer de cliënt naar beneden kijkt, volgt de rest van het bovenlijf automatisch. Zo kun je makkelijk de tilband of jas aantrekken.’
4. Trekken/sjorren, in plaats van begeleiden: ‘Vanuit de haptonomische benadering leer je ook dat het belangrijk is dat je als verzorgende de richting van de beweging aangeeft, zodat de cliënt weet wat van hem verwacht wordt. Als iemand bijvoorbeeld tijdens het wassen zijn arm moet optillen, kun je dit op twee manieren doen: je pakt de pols van bovenaf met je hand, als een soort klauwtje, en tilt de arm op. Maar dit kost kracht bij jou, en maakt de cliënt passief. Hij gaat erin “hangen”, waardoor het voor jou nog zwaarder wordt. In plaats daarvan geef je met je hand druk ónder de pols van de cliënt. Door deze prikkel doet iemand automatisch zelf zijn arm omhoog. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld het been. Als je een bepaalde stimulans ónder de enkel geeft, gaat het been vanzelf omhoog. Op de website goedgebruik.nl staan veel handige video’s.’
5. Niet wachten tot je cliënt heeft verwerkt wat je zegt: ‘Verzorgenden zeggen vaak wat ze gaan doen. Dat is heel goed, want als je zomaar ergens aan begint zonder dat de cliënt dat weet, is dat erg vervelend voor de cliënt. Maar alleen zéggen wat je doet, is niet genoeg. Verzorgenden vergeten vaak om de cliënt de tijd te geven om de boodschap te verwerken. Vooral een ouder persoon hebben even nodig om het gevraagde om te zetten naar een bepaalde activiteit, zodat hij de beweging kan inzetten. Dus geef je cliënt de tijd om te verwerken wat je zegt.’
6. Bewegen vanuit je armen, in plaats van je benen: ‘Je onderlichaam is sterker dan je bovenlichaam. Daarom is het belangrijk dat wanneer je iemand verplaatst, de beweging inzet vanuit je benen, in plaats van je armen. En dat is even wennen, want we hebben de neiging om alles vanuit de armen te doen. Bijvoorbeeld het aanschuiven van een stoel aan tafel, of het rijden met de tillift. Het is belangrijk om hiervoor je voeten goed neer te zetten: niet pal naast elkaar, maar één voet voor en één voet achter. Dan sta je meteen een stuk stabieler.’
7. Alleen op lichaam focussen en psyche vergeten: ‘Niet alleen je lichamelijke belastbaarheid is belangrijk, maar ook je psychische belastbaarheid. Hoe beter je in je vel zit, des te meer je lichamelijk aankan. Want lichaam en geest zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dus als de werkdruk hoog is en je hier stress van hebt, zul je ook sneller last van je lijf krijgen. Bij lichamelijke klachten hebben verzorgenden de neiging om zich alleen op fysiek herstel te richten, zoals een bezoekje aan de fysiotherapeut. Terwijl het ook heel waardevol is om met een professional te gaan praten, als je slecht in je vel zit.’
8. Geen derde steunpunt zoeken: ‘Als je aan het bed werkt, kan je lichaam flink belast worden. Ik adviseer om altijd een derde steunpunt te zoeken. Leun bijvoorbeeld met je bovenbeen tegen de bedrand. Of steun bij verzorging rond de rolstoel met je elleboog op de armsteun van de rolstoel.’

9. Vooroverbuigen tijdens de zorg: ‘Bukken is funest voor je rug en nek, bijvoorbeeld wanneer je iemand in de rolstoel de tanden poetst. Een zorgkruk voorkomt dit. Dit is een verrijdbaar krukje dat je op verschillende hoogtes kunt instellen. Het is de bedoeling dat je bij elke zorghandeling waarbij je moet bukken, op deze kruk gaat zitten. Zet deze kruk neer op een plek waar je hem ook nodig hebt. Soms schaft een zorginstelling zo’n kruk aan en zet hem in de algemene ruimte. Dit zorgt ervoor dat verzorgenden ‘m minder snel zullen gebruiken. Dus zet hem in de badkamer van een rolstoelafhankelijke cliënt, zodat je hem er makkelijker bij kunt pakken.’

10. Te weinig stappen zetten: ‘Verzorgenden zetten ontelbaar veel stappen tijdens een dienst. Maar als ze aan het bed staan, hebben ze de neiging om juist te wéinig stappen te zetten. Ze blijven dan op één plek staan, en vanaf die plek draaien ze zich naar bijvoorbeeld het voeteneind, om de deken in te stoppen. Terwijl het zoveel fijner voor je lijf is, als je twee stapjes opzij zet, zodat je niet die belastende draai in je rug maakt.’